De bankgift is nog steeds een zeer geliefde techniek voor de overdracht van geld bij wijze van schenking. Dit is niet zo verwonderlijk aangezien de bankgift een geldige schenking geeft zonder (al te veel) formalisme en zonder schenkbelasting, indien deze volgens de regels van het spel wordt uitgevoerd.
Toch zijn er enkele spelregels die roet in het eten dreigen te gooien, indien ze niet correct worden nageleefd. Vandaar enkele tips die u beter in het achterhoofd kan houden wanneer u een bankgift overweegt.
Enkele algemeenheden
Een schenking die niet is verleden voor een notaris, is in principe nietig en wordt bijgevolg voor niet bestaande gehouden. Op deze regel bestaan diverse uitzonderingen: er zijn immers ook giften die vormvrij kunnen gebeuren. De bankgift is daar één van. Zij vormt een rechtsgeldig alternatief voor de traditionele notariële schenking. Althans voor zover zij gebeurt volgens de regels van de kunst.
Er kunnen problemen ontstaan wanneer de schenker, met betrekking tot deze gift, een geschrift opstelt en daarbij tegen enkele regels zondigt. De bedoelingen van de schenker zijn wellicht nobel. Hij wil bevestigen dat de bankoverschrijving een schenking uitmaakt (en bijvoorbeeld geen lening). Daarnaast wil hij de bevestiging krijgen dat de begiftigde de centen aanvaardt en wil hij eventueel enkele zaken afspreken met de begiftigde inzake de bankgift enzovoort. Doet men dat niet, dan kan de begiftigde zich later geconfronteerd zien met erfgenamen, die niet erkennen dat de overschrijving een gift heeft uitgemaakt en de terugbetaling dus zouden kunnen eisen. Ook kan het gebeuren dat de schenker moet vaststellen dat mondelinge afspraken niet worden nageleefd.
Het pacte adjoint moet volgen op de reeds gedane gift
Het geschrift dat betrekking heeft op een reeds gedane gift, noemt men een pacte adjoint. Dit is een bewijsdocument, dat de gedane gift tussen schenker en begiftigde wenst te bevestigen. De overschrijving gaat bijgevolg het pacte adjoint vooraf.
Het doel hiervan is dan ook niet een schenking te doen, want deze is reeds gedaan. Het is daarom vereist dat het pacte adjoint deze chronologie respecteert en grammaticaal ook in die zin wordt opgesteld. Een formule als "ik schenk hierbij …", is hier dan ook uit den boze. Het gebruiken van een tegenwoordige tijd om naar de gift te verwijzen (die eigenlijk al gebeurd zou moeten zijn op moment van het pacte adjoint) leidt mogelijk tot de nietigheid van de akte als bewijs. De bankoverschrijving heeft dan wel plaatsgevonden, maar de begunstigde zal geen bewijs kunnen leveren dat dit een schenking was.
Nu kan volgende praktische vraag worden gesteld: "Kan men een bankgift doen en meteen enkele uren later, op diezelfde dag, het pacte adjoint sluiten?" Dat kan, maar practici zijn eerder terughoudend ten aanzien van deze werkwijze. Er wordt dan ook gesteld dat (gelet op voorgaande chronologie) er best enkele dagen tussen de bankgift en de ondertekening van het pacte adjoint verlopen.
De datum van de overschrijving staat vast (uit te bankstukken). De datum van een onderhands geschrift staat natuurlijk niet vast. Dit kan praktisch opgelost worden door dit document zonder enveloppe aangetekend te verzenden naar de begiftigde, nadat beide partijen het ondertekenden. Door de poststempel kan de datum nog moeilijk betwist worden.
Overschrijving doen met mededeling "gift" of "schenking"?
Vroeger werd gesteld dat het vermelden van de woorden "gift" of "schenking" in de mededeling van de overschrijving absoluut uit den boze was. Er zou zich volgens sommigen ook in dit geval een nietige schenking hebben voorgedaan. Aan deze stelling wordt door sommige recente rechtspraak (onder meer van de Hoven van Beroep te Antwerpen en te Gent) geen geloof gehecht. Deze hoven oordeelden dat een dergelijke vermelding de schenking in het geheel niet nietig maakt en effectief bewijst dat het wel degelijk om een schenking ging.
Dat betekent volgens ons niet dat u nu voortaan met een gerust hart de vermelding ‘schenking’ kan gebruiken bij een overschrijving. De discussie wordt nog steeds gevoerd en bij de rechtsgeleerden lijken de meningen verdeeld. Het lijkt ons dus voorlopig nog altijd beter geen mededeling te voorzienbij de overschrijving, en achteraf een pacte adjoint op te stellen.
Eenzijdige verklaring kan nog voor registratie en schenkbelasting
Het komt soms voor dat de schenker binnen de drie jaar na de overschrijving ernstig ziek wordt en dat er geen document werd opgesteld. Indien de schenker binnen de drie jaar na de schenking zou overlijden, zonder dat door de registratie van een document schenkbelasting werd geheven, wordt de schenking aan de (wellicht hogere) erfbelasting onderworpen.
Kan men dan nog naar de registratie om deschenkbelasting te vereffenen, ook al is de schenker niet meer bij machte iets te tekenen? Het antwoord is ja! De begiftigde kan een eenzijdige verklaring opmaken waarin hij verwijst naar de ontvangen geldsom, en erkent dat dit een gift was die hij heeft aanvaard. Wanneer hij dit ter registratie aanbiedt, zal de schenkbelasting geheven worden en ontsnapt de gift alsnog aan de erfbelasting.
Besluit
Een bankgift is nog steeds een goede manier om geld te schenken. Maar uiteraard enkel voor zover de spelregels nageleefd worden. Respecteer dus zeker de juiste volgorde: eerst overschrijven en dan pas een geschrift opstellen over de gedane gift. Het vermelden van "gift" of "schenking" en dergelijke als mededeling bij de overschrijving is nog steeds af te raden. We stellen vast dat er meer en meer discussies ontstaan omtrent de geldigheid van een bankgift zodat de bijstand van een professioneel adviseur zeker meerwaarde bie